درباره همایش

مقدمه

شهر و شهرنشینی ، امروزه از مهمترین موضوعات اجتماعی است که می تواند عناصر فرهنگی و کلیه ی فرایند های ناشی از تاثیر انسان و محیط پیرامون او را دستخوش تغییر و تحول قرار دهد. شهر مفهومی مدنی دارد. و ساخت مدنیت و الگوهای توسعه شهری نیازمند رجوع به منابع دینی نظر یه پردازی، الهام از گذشته و داشته و پیشینه ی تاریخی و متناسب سازی آن با نیازهای پیچیده و گوناگون انسان معاصر است .

عنوان " شهر اسلامی " برخاسته از یک ضرورت و نیاز استراتژیک است. ساختن شهرها ، نحوه اداره آن و تعامل انسانها با یکدیگر در منظر اسلام یک مجموعه واحد، پویا، هماهنگ و معناداری است که غایت آن رشد و تعالی انسان و پیدایش زیستگاهی است بر اساس فطرت و در خدمت شکوفایی انسانها.

شهر، موجود زنده ای است که چنانچه از یک الگو و روش واحد و سالم در حرکت رو به رشد خود تبعیت نکند، ناهمگونی و ناسازگاری و گسست عناصر تشکیل دهنده آن و نیز ارتباطات متکثر انسانها، آرامش و بهداشت روانی را مختل و صحنه اجتماع را محلی برای تنازع و آشفتگی قرار داده و کارکردها و نقش های مختلف اجتماعی را کند و متزلزل می سازد.

ویژگی‌های شهر اسلامی، همان ویژگی‌هایی است Ú©Ù‡ عقلاء Ùˆ اندیشمندان برای یک شهر آرمانی متصور هستند اندیشه شهر اسلامی، اندیشه جدیدی نیست Ùˆ پیامبر اکرم بسیاری از آن قسمت از مباحث شهر اسلامی Ú©Ù‡ مربوط به اخلاق شهروندان Ùˆ حقوق مردم Ùˆ تکالیف آنها Ù…ÛŒ باشد را بر اساس آیات قرآن کریم Ùˆ اهداف اسلام عزیز بیان کرده Ùˆ بخش زیادی از آن را در فرصت اندک حکومت خود اجرا نمود.

بی شک اگر اندیشمندان و بزرگانی چون ارسطو، ابو نصرفارابی، خواجه نصیرالدین طوسی، خواجه نظام الملک ابن خلدون و غیره در آثار و افکار خود، اتوپیا یا مدینه فاضله را جستجو کرده و مطمح نظر قرار داده اند. بخشی از آن ناظر به ظرفیت وجودی آن در اعتقادات اسلامی و بخشی دیگر گمشده ای بوده است که هر زمان و هرمکانی انسانها به دنبال آن بوده اند.

اگر Ø§Ø² تحقق شهر اسلامی سخن به میان آمده است صرفاً یک ایده پردازی Ùˆ آرمانی دست نیافتنی Ùˆ یا برداشتی جامد Ùˆ غیر واقعی از اسلام نیست.

شهر اسلامی شهری نیست که قط نمادهای مذهبی در آن رخ بنماید و دستاوردهای بشر به ویژه در بخش صنعت به حاشیه رانده شود و به سنت صرف بازگشت شود.

شهر اسلامی به دنبال انتظام و تعادل بین مجموعه عناصر تشکیل دهنده جامعه شهری و ایجاد توازن و هماهنگی در عموم ساختارها، رفتارها و کنش ها و واکنشهای افراد و سامانه های شهری است تا در سایه تعالیم آسمانی، آرامش و آسایش توام با تسخیر طبیعت و شکوفاترین شهروندان را در زیستگاهی آباد و خدا محور تربیت نماید.

اسلام دکترین زندگی و آزادگی است و جامعه سازی و تمدن پردازی در ذیل آموزه های دینی ، رسالت سترگی است که دست کم چندین دهه کار مستمر نظری و عملی می طلبد.

و در این میان مهندسی شهر اسلامی جز به تعاون همه متفکران مسلمان و نهادهای علمی و فرهنگی در کلیه علوم و فنون و صنایع و تنظیم و تصویب مصوبات قانونی و عزم دولت ها در اجرای آنها به ثمر نخواهد نشست.

در طول قرون گذشته در معماری و شهرسازی و در پرورش عالمان و اندیشمندان و عینیت بخشیدن به بخشی از آرمانهای اسلامی گوی سبقت را از سایر شهرها ربوده است و بسا پیش قراول کاروان هنر و معماری و مکتب ساز طرح و نقش و رنگ در اروپا و آسیا و منشا آفرینش های ادبی ، هنری، علمی و معماری و شهرسازی گشته است.

بی Ø´Ú© وجود این همه ظرفیت های بالقوه به عنوان سرمایه های اجتماعی، این شهر را به عنوان پایلوت جهت تحقق شهر اسلامی تبدیل نموده است Ùˆ شاید علت مصوبه هیات محترم دولت جمهوری اسلامی ایران مبنی بر ایجاد دبیرخانه دائمی معماری اسلامی در شهر اصفهان عظمت Ùˆ وسعت نمایش اندیشه Ùˆ تفکر اسلامی در معماری Ùˆ شهرسازی Ø§ÛŒÙ† کلانشهر است.

از طرفی سیاستهای Ú©Ù„ÛŒ ابلاغی برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی Ùˆ فرهنگی کشور از طرف مقام معظم رهبری به دولت Ú©Ù‡ عنوان Ù…ÛŒ دارد: هویت بخشی به سیمای شهر Ùˆ روستا Ùˆ باز آفرینی Ùˆ روز آمد سازی معماری ایرانی – اسلامی باید یکی از شاخصه های برنامه پنجم توسعه باشد. شهرداریها Ùˆ استانداریها را مکلف به پیگیری مطالبات معظم له کرده است.

ضرورت مسئله

هرچند مفهوم شهر ایرانی- اسلامی با تعابیر Ùˆ اصطلاحات مختلفی به مناسبت‌ها Ùˆ در قالب‌هاي گوناگون مورد تأکید Ùˆ استفاده متفکران، صاحب نظران، مدیران شهری Ùˆ مسئولان کشوری بوده، اما هنوز نتیجه Ùˆ ماحصل دقیق Ùˆ مدونی از آن دیده نشده است. این در حالی است Ú©Ù‡ همواره در اسناد Ùˆ برنامه‌هایی مانند مقررات شهرسازي Ùˆ معماري، برنامه‌های توسعه، سند چشم انداز، برنامه‌های پنج ساله شهرداری Ùˆ ... در راستای اجرایی Ùˆ عینی کردن مفاهیم Ùˆ مصادیق آن بر تهیه Ùˆ تدوین اصول Ùˆ ضوابطی بر اساس معیارها Ùˆ ارزش‌های اسلامی با هدف رشد Ùˆ اعتلای معماری Ùˆ شهرسازی اسلامی Ùˆ ایرانی تأکید شده است. اما این تأکیدها Ùˆ تذکرها،  چندان نتیجه‌بخش نبوده است، چرا Ú©Ù‡ پس از اندک زمانی، یا به سهولت به فراموشی سپرده شده Ùˆ کوششی در جهت نیل بدان اهداف صورت نپذیرفته Ùˆ یا این Ú©Ù‡ پاسخ‌ها Ùˆ راهکارهای ناقص Ùˆ بعضاً ناصحیحی بدان داده شده Ú©Ù‡ اصل مسئله را مخدوش ساخته Ùˆ در نهایت ضوابط Ùˆ ارزش‌های مشخص Ùˆ تعریف شده‌ای به وجود نیامده است.

فقدان اصول Ùˆ تعاریف مذکور Ùˆ روند رو به رشد توسعه شهرها، باعث شده این مفاهیم با نوعی سطحی نگری Ùˆ ساده اندیشی مواجه شود Ùˆ در نتیجه نگاه «Ø§ÛŒØ³ØªØ§»ØŒ «ØªØ§Ø±ÛŒØ®ÛŒ» Ùˆ «ØªÙ‚دیس گرایانه» به مفهوم شهر اسلامی در کنار تفکرات مدرن وارداتی در پهنة سرزمین‌های اسلامی آثار Ùˆ نتایج سوء Ùˆ زیانباری به همراه داشته است.

لذا برای تعریف Ùˆ تبیین، جلوه‌هاي فرهنگ Ùˆ اندیشه اسلامی در شهرهای ایرانی، انجام پژوهش‌های علمی، برگزاری کارگاه‌های تخصصی، همایش‌ها Ùˆ نشست‌های علمی بسیار ضروری است Ùˆ Ù…ÛŒ‌تواند دستاوردها Ùˆ راهکارهای تأثیرگذاری برای تحقق مفاهیم دینی در توسعه شهرها به همراه داشته باشد.

 Ø§Ù‡Ø¯Ø§Ù

·        تبیین مفهوم شهر ايراني Ù€ اسلامي در دنياي معاصر

·        هم اندیشی جهت تدوین پيش نويس منشور شهر ايراني Ù€ اسلامي

·        ارائه آخرين یافته‌ها Ùˆ دستاوردهای اجرایی Ùˆ کاربردی در احداث نوشهرهای ايراني